Dood Hout – Jin, Shari en Sharimiki
Omdat wij bij het vormen van een bonsai de natuur zoveel mogelijk willen nabootsen kun je tijdens het creëren van een bonsai, of eventueel daarna Jin en Shari toepassen. In de natuur kunnen deze soorten van dood hout ontstaan door bijvoorbeeld een blikseminslag, of omdat een tak afbreekt en een stomp achter blijft, storm en ga zo maar door… na verloop van tijd zal de boom zich herstellen en het dode hout zal een grijs kleur aannemen. Dit proces kun je het eventueel versnellen door Jin vloeistof te gebruiken (zwavel houdende vloeistof). In principe wordt deze techniek op coniferen soorten toegepast, maar het kan ook op loofbomen voorkomen. Ook te gebruiken als verankering punt!
Jin
Dat kan zijn één of meerdere dode takken, of een top van een boom die uit het groen uitsteekt. Als je een Jin wilt maken snij je de tak af op de gewenste lengte, de bast insnijden bij de stam en met een jin tang de stomp knijpen en de bast stukje bij beetje afstropen tot de stomp een puntige vorm krijgt. Je kunt ook ervoor kiezen om onder de stomp een soort “V” vormige insnijding te maken, dat kan voorstellen dat de tak op een natuurlijke wijze is afgebroken en bij het naar beneden vallen een stukje bast heeft meegenomen (dit wordt dan een Shari)
Shari
De beste tijd om een shari te maken, is tijdens de lente. Bepaal van tevoren waar dit kan en mag gebeuren, bijvoorbeeld onder een dode tak, dit omdat de boom op een gegeven moment geen voeding meer zal brengen naar de dode tak, het is immers niet meer nodig. Onder de tak ontstaat dan een strook in de bast die later toch zal afsterven. Maar het kan ook eronder naast de tak, als je maar zorgt dat er voldoende bast overblijft die de voeding naar boven laat vloeien. Met een witte stift of krijt teken je op de stam waar je de shari wilt aanbrengen. Met een zeer scherp mes snij je tot het hout op de krijtlijnen en stroop je daarna de bast eruit. Je kunt later ook de shari met een guts wat dieper insnijden en de randen van de shari goed en gelijkmatig wegsnijden of afschuren. De shari geeft aan de boom ook een oudere look.
Sharimiki
Hieronder een uitleg wat Sharimiki betekent. Ik heb een paar jaar geleden een kleine lezing gegeven op een bijeenkomst. Deze stijl of dood houtpartij is kunstmatig bijna niet uit te voeren. Of daar ben je misschien 40 of 50 jaar mee bezig. Waarom heet het drijfhout? (driftwood in het Engels ) ik denk dat de naam is afgeleid van brokken hout die vaak op het strand worden gevonden, die jaren in het zout water hebben gedreven en is ontdaan van alle schors en bladeren.
De Japanse benaming Shari en miki is eigenlijk duidelijker en heeft niets met drijfhout te maken. Shari betekent: door de zon gebleekt en miki staat voor steel, of in dit geval tak. Bij elkaar gevoegd Sharimiki of “door de zon gebleekte tak”.
In de afbeelding kun je heel duidelijk de levenslijn zien die de groene partij voedt. Een boom waar het grootste gedeelte van de stam uit dood hout bestaat komt in de natuur normaal gesproken bijna alleen voor in junipers (tegenwoordig soms ook taxus, maar dan is het vaak kunstmatig werk geweest of een Tanuki). Met een of twee levenslijnen die van onderen, uit de Nebari ontstaan en naar boven lopen, of omlaag als we het over een kengai hebben, naar de overgebleven takken, die ook vaak met extra jin en shari’s worden vergezeld, geven zo een dramatisch en krachtig beeld. In de natuur zijn dit soort bomen afhankelijk van de groeiomstandigheden, de bomen worden gedwongen allerlei vormen aan te nemen onder invloed van het weer, wind, grond- en steenverschuivingen en kunnen zo verschillende stijlen en vormen aannemen. Sommige bomen kunnen een vreemde en onnatuurlijke vorm aannemen, maar die zijn toch gebaseerd op een normale groei in de natuur, zoals een “normale” boom groeit. Elke boom heeft zijn eigen karakter en een bepaalde stijl. Het is in Japan ook gebruikelijk om dit soort bomen een naam te geven, afhankelijk van de vorm of aantal stammen en/of takken. Ik heb zelf zo’n boom, maar heb deze nog geen naam gegeven of verzonnen, dat ga ik zeker doen. Ik moet mijn fantasie nog erop loslaten, maar jullie kunnen ook een poging wagen….
Deze Yamadori is een Juniperus Sabina en is afkomstig uit de Spaanse bergen. Je kunt duidelijk zien dat het dode hout niet kunstmatig werd gemaakt, maar dat het werk van de natuur is geweest. De boom heeft in de loop der jaren van alles meegemaakt en heeft ook alles gedaan om te kunnen overleven. Dus in feite heeft de boom inderdaad dramatische gebeurtenissen meegemaakt.
Ik was bij het uitgraven van de boom er niet bij, dus heb ik de plek waar die is uitgegraven niet gezien, maar ik kan mij voorstellen dat hij gegroeid is op een rotsachtig terrein of in een rotsspleet, waarbij de takken misschien door wind, zand of stenen die er tegenaan beukten de schors en blaadjes/en takjes hebben weggeschuurd. Wat de oorzaak ervan is geweest is niet te zeggen, mogelijk dat het stuk grond waar die groeide, door een aardverschuiving is weggespoeld en de boom in een rotsspleet is komen te groeien met slechts een paar wortels.
Om terug te komen over de omstandigheden, is alle kracht uit de wortels naar die ene levenslijn gevoerd welke nu nog aanwezig is. Ik hoop ook dat de boom het volhoudt. Maar dat zal zeker aan mij liggen. In 2024 werd mij door een kenner verteld dat deze boom zeker 125 jaar of ouder zou kunnen zijn. Dit soort Junipers (Sabina), zijn geen snelle groeiers dus ik geloof dat wel. Ik heb de bonsai sinds 2015 en is nauwelijks gegroeid. Voor het gemak zeg ik dat hij in1944 werd geboren, dus net zo oud als ikzelf.
